Met meer dan 115.000 professionals in meer dan 100 landen is CBRE wereldwijd marktleider op het vlak van diensten en investeringen in commercieel vastgoed. Mihai Patrulescu leidt de afdeling Vastgoedbeleggingen bij CBRE Roemenië. We spraken met hem om meer te weten te komen over het Roemeense logistieke en industriële vastgoedlandschap en hoe dat verandert met het oog op nearshoring.

Recente gebeurtenissen zoals de pandemie en de oorlog in Oekraïne hebben de focus op nearshoring versterkt, en ondertussen krijgt friendshoring steeds meer bijval. Hoewel het tijd kost om die trends te bestendigen (ongeveer vijf jaar), denk ik dat nearshoring en friendshoring de komende jaren van cruciaal belang zullen blijken voor Roemenië.

Ja. Vóór 2020, en zelfs in 2021 en 2022, waren de leaseactiviteiten in Roemenië met name gebaseerd op opslag en logistiek. In de loop der jaren is dat veranderd, en in 2023 zagen we naast leasing voor opslag en logistiek voor het eerst ook een toename in leasing voor productie. Dat cijfer steeg van 7 % in 2022 tot 18 % in 2023.

In tegenstelling tot opslag en logistiek verplaats je je productie niet alleen vanwege voordelen op korte termijn. Bedrijven die kiezen voor nearshoreproductie in Roemenië, zijn ervan overtuigd dat het land de beste strategische keuze is, vandaag én in de toekomst. Daaruit blijkt dat de kans groot is dat nearshoring naar Roemenië alleen nog maar belangrijker zal worden.

Voor nearshoring heb je niet alleen de vraag nodig, maar ook het vermogen om die vraag op te vangen, en daarin blinkt Roemenië uit. Tot 2021 was Boekarest de belangrijkste locatie met een totale leaseactiviteit van ongeveer 82 %. Daarachter volgden de westelijke en noordwestelijke regio’s van Roemenië met ongeveer 20 %. Waarom? Omdat de infrastructuur in Roemenië vroeger vrij slecht was door de nabijheid van Hongarije, had dat niet meteen impact op het westen van het land. Zoals je je wel kunt voorstellen, betekent dat ook dat andere Roemeense regio’s nog heel wat potentieel hebben.

De afgelopen vijf jaar is de Roemeense infrastructuur aanzienlijk uitgebreid. Het aantal snelwegkilometers is verdubbeld, en volgens prognoses wordt dat de komende vijf jaar nog eens verdubbeld. Die nieuwe snelwegen bieden nu al toegang tot voorheen onderontwikkelde regio’s, waardoor daar ook meer werkgelegenheid ontstaat. Die verbeterde infrastructuur zal waarschijnlijk leiden tot een evenwichtigere verdeling van de economische activiteit in Roemenië, en dus een toename van de leaseactiviteit in nieuwe regio’s.

Als we het potentieel van diverse Roemeense regio’s onder de loep nemen, zien we duidelijke voordelen en kansen voor ontwikkelaars en investeerders. De (noord)westelijke regio onderscheidt zich door haar geschoolde arbeidskrachten en haar strategische ligging als toegangspoort tot West-Europa, waardoor ze erg in trek is. In het zuiden van het land bieden een beperkte concurrentiegraad, betaalbare arbeidskosten en uitstekende transportmogelijkheden dan weer kansen die tot nu toe onderbenut bleven. In het centrum van Roemenië kun je zelfs rekenen op hoogopgeleide arbeidskrachten, en door de plannen voor een snelwegverbinding tussen Brasov en Boekarest is ook die regio aantrekkelijk voor investeringen. Tegelijkertijd staan een beperkte concurrentiegraad, kosteneffectieve arbeidskrachten en gunstige locaties zoals Iasi en Galati in het (noord)oosten garant voor veelbelovende vooruitzichten in ontwikkeling en investering.